Czym jest psychodietetyka?

Ostatnio coraz więcej mówi się powiązaniu psychiki z odżywianiem i dietą. Za sprawą tej popularności powstała nowa specjalizacja, czyli psychodietetyka. Jest ona przedmiotem zainteresowania wielu osób zajmujących się badaniami w dziedzinie zdrowia. Czym jest psychodietetyka? Kim jest psychodietetyk? Na te pytania znajdziesz odpowiedzi w poniższym artykule.

Psychodietetyka jest młodą dyscypliną naukową, która z roku na rok staje coraz bardziej popularna. Łączy ona w sobie dwa obszary – psychologię i dietetykę. Psychodietetyka nie odnosi się jedynie do dietetyki i kwestii żywieniowych, ale promuje holistyczne podejście do zdrowia człowieka, koncentrując się przy tym również na wiedzy medycznej. Innymi słowy, psychodietetyka jest pomostem pomiędzy kliniczną wiedzą (np. na temat odżywiania) a technikami z zakresu psychologii, które mogą pomóc tę wiedzę przełożyć na praktykę.

W psychodietetyce znaczenie mają różne oddziaływania – głównie ciała, psychiki i jedzenia. Problemy z odżywianiem bywają nieraz skomplikowane i trudne do rozwiązania. Psychodietetyka pojawia się nie tylko tam, gdzie jest potrzebna pomoc w leczeniu anoreksji czy bulimii, ale zajmuje się także stosowaniem różnego rodzaju technik psychologii u osób, które mają problem z kontrolą odżywiania.

Zważywszy na to, że psychodietetyk nie jest zawodem, a specjalizacją, poprawną formą powinno być sformułowanie „specjalista psychodietetyki”. Często jednak, aby uprościć sobie życie, stosujemy skrót myślowy i używamy krótszej formy. Jest to ważne, ponieważ, gdy udajemy się ze swoim problemem do specjalisty, który zajmuje się psychodietetyką, mamy pewne oczekiwania, myśląc, że jest to odrębny zawód. Na drodze kształcenia z zakresu psychodietetyki specjaliści najczęściej kończą studia podyplomowe, specjalizację na studiach dietetycznych lub dedykowane kursy i staże.

Kim w takim razie jest specjalista psychodietetyki? Z reguły jest to osoba, która ukończyła studia z zakresu dietetyki/żywienia człowieka lub psychologii (w praktyce nie zawsze tak jest – nie ma stosownych regulacji w tym zakresie). Taki specjalista powinien posiadać co najmniej podstawową wiedzę z zakresu dietetyki oraz psychologii, jednak najczęściej dalszy rozwój zawodowy jest związany z jedną dziedziną. W praktyce trudno znaleźć specjalistę, który jednocześnie skupia się na obszarach związanych z dietetyką (np. układanie planów żywieniowych czy monitorowanie stanu odżywienia) i psychologią (np. praca w zakresie obrazu ciała). Idea pracy psychodietetycznej obejmuje wiele problemów, dlatego promowane jest podejście interdyscyplinarne (współpraca kilku specjalistów).

Biorąc pod uwagę, że w świetle prawa każda osoba ma prawo pójść na studia podyplomowe czy kurs z psychodietetyki, zachęcam, aby podczas szukania odpowiedniego specjalisty, zapoznać się z jego wykształceniem i doświadczeniem zawodowym. Dzięki temu można skutecznie dobrać specjalistę do swojego problemu. Chcąc zasięgnąć fachowej pomocy psychodietetycznej, najlepiej szukać dietetyka lub psychologa ze specjalizacją psychodietetyczną.

Specjalista psychodietetyki pomaga pacjentowi/klientowi przejść przez proces zmian i wypracowanie zdrowej relacji z jedzeniem. Zmianą może być zarówno wdrożenie zdrowych nawyków żywieniowych w chorobie dietozależnej, jak i wyleczenie anoreksji lub otyłości. Psychodietetyk pracuje z każdym, kto wymaga wsparcia w utrzymaniu nowego nawyku albo skorygowania szkodliwego zachowania, które zagraża zdrowiu lub życiu (np. głodzenie się w anoreksji czy objadanie słodyczami przy cukrzycy typu 2.). Konkretne działania psychodietetyka zależą od bazowego wykształcenia i ewentualnego udziału innych specjalistów w procesie zmiany/leczenia.

Dietetyk specjalista psychodietetyki często zajmuje się monitorowaniem masy ciała i stanu odżywienia, tworzeniem jadłospisów i zaleceń żywieniowych, edukacją żywieniową czy obalaniem szkodliwych mitów żywieniowych.

Psycholog specjalista psychodietetyki z kolei zazwyczaj pracuje nad wdrożeniem skutecznej psychoedukacji, porusza temat uważności, pomaga w redukowaniu stresu i lęku, pracuje nad nieprawidłowym obrazem ciała, wspiera w zrozumieniu emocji lub pomaga motywować do zmiany. Nie ma jednak ustalonych sztywnych podziałów pomiędzy specjalistami, a wyżej zaproponowana koncepcja jest jedynie przykładem. Wiele zależy od doświadczenia i umiejętności specjalisty.

Istotnym tematem, który należy poruszyć to praca w zespołach interdyscyplinarnych. Jest to często rekomendowany sposób współpracy, najczęściej wdrażany w leczeniu osób, które mają problem z zaburzeniami odżywiania lub otyłością. Oprócz dietetyka i psychologa ze specjalizacją psychodietetyki, w zespołach interdyscyplinarnych najczęściej współpracują ze sobą: lekarze interniści, lekarze specjaliści, psychiatrzy i psychoterapeuci. Dobór specjalistów i skład zespołu dyscyplinarnego zależą od problemu i możliwości finansowych.

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Wszystko zależy od bazowego wykształcenia i umiejętności specjalisty. Szukając specjalisty psychodietetyki, możesz się natknąć na psychologa bądź dietetyka z taką specjalizacją (lub osobę, która ukończyła oba kierunki). Dodatkowo, biorąc pod uwagę aktualne przepisy prawa, każda osoba może świadczyć usługi dietetyczne (brak odrębnych regulacji w tym zakresie). Patrząc jednak przez pryzmat etyki zawodowej, diety powinna rozpisywać osoba wykwalifikowana z zakresu żywienia lub dietetyki. W przypadku chęci otrzymania fachowej diety polecam pytać każdego specjalisty osobno o możliwość wykonania takiej usługi.

Wbrew pozorom psychodietetyka nie rozwiązuje tylko problemów dotyczących zaburzeń odżywiania. Specjalista psychodietetyki może samodzielnie lub w zespole interdyscyplinarnym pracować nad wyleczeniem określonych chorób i zaburzeń.

Kiedy warto szukać pomocy u psychodietetyka? Szczególnie w przypadku występowania sygnałów ostrzegawczych, które mogą świadczyć o pojawianiu się zaburzeń odżywiania, np. problemu z akceptacją swojego wyglądu, znacznym spadkiem masy ciała, odmawianiem spożywania posiłków czy nagłym przejściem na dietę odchudzającą/eliminacyjną.

Książki o psychodietetyce ogółem, dobrej relacji z jedzeniem i ciałem:
● Jagoda Różycka – “Wybrane zagadnienia psychodietetyki. Metody i narzędzia pracy”.
● Nina Ogińska – Bulik – „Wiem, co jem? Psychologia nadmiernego jedzenia i odchudzania się”.
● Resch Elyse, Tribole Evelyn – “Jedzenie intuicyjnie. Bez radykalnych zasad, zakazów i diet”.
● Justyna Bylinowska – „Mity żywieniowe”.
● Ciarrochi Joseph, Bailey Ann, Harris Russ – “Pożegnaj wagę. Jak wykorzystać techniki ACT w odchudzaniu i utrzymaniu wymarzonej sylwetki”.
● Agata Głyda – “Równowaga. Jak ogarnąć dietę i odzyskać spokój”.
● Tyler Feder – „Ciała są super”.